Bù Gia Mập: Tiêu lại bệnh, chết nhiều

Nhiều vườn mất trắng Gặp chúng tôi, ông Vũ Đình Môn ở thôn 10, xã Đắk Ơ than trời khi vườn tiêu 2.400 trụ 12 năm tuổi của gia đình đã chết hơn 1 nửa và hàng loạt trụ khác đang có nguy cơ chết theo. “Mọi năm vườn tiêu này tôi thu gần chục tấn hạt khô. Từ tháng 6/2017 và niên vụ 2017 - 2018, tôi thấy vườn tiêu bắt đầu có hiện tượng chết hàng loạt, năng suất hiện chỉ còn khoảng hơn 2 tấn. Nhiều vườn tiêu khác trong vùng cũng có chung hiện tượng. Chúng tôi đã mời chuyên gia, kỹ sư nông nghiệp về kiểm tra, chữa trị tại vườn nhưng tình trạng không giảm”, ông Môn nói. Ông Môn cho biết, với diện tích tiêu bị thiệt hại, sắp tới gia đình ông sẽ trồng cây khác, chờ hai đến ba năm sau mới có thể trồng lại tiêu. Nhìn những trụ tiêu đang chết dần chết mòn, ông Môn xót xa: “Đây là hiện tượng chưa từng có trên địa bàn xã từ trước đến nay. Việc tiêu chết nhanh khiến gia đình tôi không kịp trở tay, dù đã thực hiện áp dụng nhiều biện pháp kỹ thuật. Đến thời điểm hiện tại, ước tính thiệt hại do tiêu chết của gia đình tôi lên đến tiền tỷ rồi. Hiện nay, trên diện tích tiêu chết, gia đình tôi đang trồng mướp, bầu bí để “lấy ngắn nuôi dài”, có nguồn thu tạm thời trước khi trồng lại tiêu. Với tình trạng này, sắp tới không chỉ gia đình tôi mà rất nhiều gia đình trồng tiêu khác sẽ rất khó khăn xoay sở miếng ăn hàng ngày”. Tương tự, vườn tiêu của gia đình ông Vũ Văn Hòa (ở cùng thôn) cũng bị thiệt hại 500 trụ. Ông Hòa cho biết: “Trước tình trạng tiêu chết như vậy chúng tôi không biết làm sao nữa. Nhà tôi đã sử dụng một số hóa chất theo khuyến cáo nhưng vẫn không thể ngăn bệnh lây lan. Ban đầu chỉ thấy lá tiêu hơi héo vàng, nhưng cây xuống sắc rất nhanh, chỉ 3 ngày sau là cả trụ tiêu khô héo hoàn toàn. Khi đào phần gốc thì thấy rễ thối từ mặt đất xuống 20 - 30 cm”. Cách đó không xa là gia đình bà Nguyễn Thị Thay, có 4 sào tiêu với hơn 1.400 nọc, đến nay đã được 6 năm tuổi. Sau 3 mùa thu hoạch, đến tháng 5/2017, bất ngờ hàng loạt nọc tiêu bị rũ lá, rồi rụng từ ngọn đến gốc, sau đó lan nhanh. Khoảng hơn 1.000 trụ tiêu đã chết. Mặc dù cũng như các gia đình khác trong vùng, bà Thay đã áp dụng mọi biện pháp chữa trị nhưng không ăn thua. Gia đình bà Thay thuộc hộ nghèo, vôn liếng đầu tư vườn tiêu đều đi vay, gần như mất trắng. Bà lo lắng không biết khi nào mới trả hết nợ. Nhìn những trụ tiêu khô quắt, bà Thay nghẹn ngào nói: “Đó là toàn bộ nguồn sống của gia đình tôi và hai vợ chồng con gái tôi. Giờ tiêu chết gần hết rồi, không biết sắp tới gia đình tôi sống sao đây?”. Do trồng ồ ạt, chưa tuân thủ kỹ thuật Nhiều hộ dân bị thiệt hại do tiêu chết hàng loạt cho biết: Ở địa phương này, những năm trước những vườn tiêu nào bị chết cao lắm thì cũng chỉ từ 10 - 20 trụ. Nhưng năm nay hiện xuất hiện tiêu chết hàng loạt, chết nhanh như dịch bệnh lan rộng từ trụ này sang trụ khác. Nhiều gia đình gần như mất sạch. Điều này sẽ làm đảo lộn đời sống rất nhiều hộ dân trong thời gian tới. Theo đánh giá của ngành chức năng huyện Bù Gia Mập, một số nguyên nhân tiêu chết là do trong thời điểm giá tiêu tăng cao đột biến, bà con trồng ồ ạt và chăm sóc không chưa đúng kỹ thuật, không phù hợp với sự phát triển, sinh trưởng của cây tiêu. Bên cạnh đó, các hộ dân chủ quan không kiểm tra, kiểm soát tốt giống cây trồng, có một số loại giống không đảm bảo phát triển lâu dài, chỉ phát triển vào một thời điểm nhất định. Đặc biệt, năm vừa qua do thời tiết mưa quá nhiều, nước không thoát kịp làm rễ tiêu bị ngập úng dẫn đến thối rễ khi chuyển mùa. Ngoài ra do mưa nhiều, độ ẩm trong không khí cao, đó là môi trường tốt tạo điều kiện cho dịch bệnh, nấm bệnh bùng phát lay lan nhanh, làm tiêu chết hàng loạt. Ông Phan Văn Hà, Trạm phó Trạm Khuyến nông huyện Bù Gia Mập cho biết: “Trước tình hình bệnh cây tiêu, sau khi khảo sát thực tế chúng tôi cũng đã tập huấn, hướng dẫn bà con kỹ thuật trồng, chăm sóc vườn; khuyến cáo bà con có những biện pháp chăm sóc khi cây đã bị nhiễm bệnh; dùng đúng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Đặc biệt, bà con cần xử lý đất, khi đất trồng tiêu đã bệnh rồi thì phải xử lý đất từ 1 - 2 năm mới trồng lại được. Những cây chết cần phải thu gom lại và đào cả gốc rễ mang ra ngoài vườn để đốt, tránh lây lan cây bên cạnh. Khi đào gốc xong phải thả vôi xung quanh để xử lý nấm”. Theo thống kê, huyện Bù Gia Mập có 150,8ha tiêu chết; trong đó, xã Đắk Ơ bị nặng nhất với tổng diện tích lên đến 143 ha. Các xã còn lại chỉ chỉ chết từ 1 - 2 ha/xã