1. Ảnh hưởng đến NH3 trong sản xuất Nông nghiệp.
Về mặt tích cực: Trong tất cả các hợp chất chứa Nitơ đều có nguồn gốc từ NH3, đến khoảng 83% amoniac lỏng được dùng làm phân bón cho cây trồng, các dạng phân đạm được sử dụng: Phân UrêCo(NH4)2, phân Amôn Nitrat (NH4NO3), phân Amoni Sunfat hay SA (NH4)2SO4, phân đạm Clorua (NH4Cl), phân Xianamit Canxi, phân Phôtphat đạm hay MAP (Phốt phát Amôn)... Bởi vì, Nitơ là một nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu của thực vật và chúng tồn tại ở nhiều dạng khác nhau. Đối với cây trồng, Nitơ được rễ cây hấp thụ từ môi trường ở dạng NH4+ và NO3-, đặc biệt một số loại thực vật cộng sinh với vi khuẩn cố định đạm mà có thể chuyển hóa N2 trong không khí để sử dụng và cấu tạo nên các hợp chất Protein và các hợp chất quan trọng khác đối với cây trồng. Trong cấu thành sản phẩm động vật, thực vật đều chứa Protein. Chính vì vậy, NH3 được xem là hợp chất vô cùng quan trọng đối với cây trồng và vật nuôi, cũng như trong sản xuất nông nghiệp.
Trong sản xuất, chế biến gỗ NH3 được sử dụng giúp làm màu gỗ đậm hơn và ngoài ra NH3 còn có nhiều ứng dụng khác trong công nghiệp và chế tạo liên quan đến nhiều ngành, nghề khác (Dệt, nhuộm, tẩy rửa, ....).
Về mặt tiêu cực: Do tính chất nhiều ứng dụng của Amoniac trong đời sống, con người đã thường xuyên sản xuất và sử dụng amoniac, trong quá trình này ở từng mức độ, hay phương pháp tiếp xúc khác nhau gây nên mặt tiêu cực của nó.
Ảnh minh họa: Rò rỉ Amoniac gây thiệt hại đối với cây trồng
- Đối với con người và động vật do tích chất hóa, lý học của nó khi tiếp xúc như: Chạm phải gây ăn mòn, bỏng rát, tiếp xúc phải mắt gây bỏng, mù vĩnh viễn; hít phải gây bỏng niêm mạc mũi, cổ họng và đường hô hấp, làm phá hủy đường thở dẫn đến suy hô hấp; nuốt phải gây ghộ độc gây bỏng ở miệng, cổ họng và dạ dày, đau dạ dày nghiêm trọng, gây nôn, nặng thì tử vong. Tùy vào mức độ xảy ra nếu hít, nuốt hoặc chạm vào các sản phẩm có chứa một lượng rất lớn các amoniac thì con người và động vật sẽ bị ngộ độc và gây hôn mê, nặng thì dẫn tới tử vong.
Rò rỉ Amoniac gây thiệt hại đối với cây trồng
- Đối với cây trồng, vật nuôi trong môi trường nước và không khí: Cây trồng và vật nuôi ở một mức độ nào đó đều cần đến Ni tơ, mặt khác Amoniac là hợp chất thông dụng chứa Ni tơ. Tuy nhiên, do tính chất vật lý, hóa học của Amoniac ở hàm lượng cao gây ngộ độc cho cây trồng và vật nuôi, cũng như môi trường sinh sống của cây trồng vật nuôi (kể cả môi trường làm việc của con người). Ở trong không khí NH3 dạng đậm đặc gây găn mòn, cháy, bỏng, ngộ độc, tử vong. Ở trong môi trường nước gây ngộ độc, chậm phát triển cho các động thực vật thủy sinh. Trong chăn nuôi NH3 được vật nuôi thải ra qua đường phân, nước tiểu tích tụ gây ngộ độc vật nôi, ảnh hưởng đến khản năng sinh trưởng và phát triển.
2. Cách phòng, chống tác hại của NH3 trong đời sống và sản xuất Nông nghiệp.
- Biểm hiện khi tiếp xúc: Ho, đau ngực (nặng), đau thắt ngực, khó thở, thở nhanh, thở khò khè. Mắt, miệng, họng: Chảy nước mắt và đốt mắt, mù mắt, đau họng nặng, đau miệng, môi sức. Tim mạch: Nhanh, mạch yếu, sốc.Thần kinh: Lẫn lộn, đi lại khó khăn, chóng mặt, thiếu sự phối hợp, bồn chồn, ngẩn ngơ dễ gây tử vong. Da: Môi xanh lợt màu, bỏng nặng nếu tiếp xúc lâu. Dạ dày và đường tiêu hóa: Đau dạ dày nghiệm trọng, nôn.
- Giải pháp sơ cứu, cấp cứu: Khi hít phải khí amoniac nhanh chóng di chuyển nạn nhân đến nơi thoáng khí, cởi sạch quần áo dính amoniac; Súc sạch miệng với nước sạch trong trường hợp nuốt phải amoniac. Cho nạn nhân uống 1-2 cốc sữa; Tiếp xúc với dung dịch amoniac thì rửa sạch amoniac dính trên da với xà phòng và nước, rửa mắt sạch với nhiều nước; Khi tiếp xúc sử dụng nước rửa sạch, nước giúp hòa tan, trung hòa, giảm nồng độ, tác hai ăn mòn. Sau cùng là đưa nạn đến trạm y tế hoặc bệnh viện để cứu chữa;
Diễn tập xử lý, khắc phục sự cố rò rỉ Amoniac, sưu tầm
- Cách khắc phục khi rò rỉ: Trong quá trình sản xuất, vận chuyển, bảo quản và sử dụng Amoniac người lao động đều được trang bị bảo hộ cần thiết tránh tiếp xúc trực tiếp đảm bảo an toàn lao động. Tuy nhiên, khi có sự cố rò rỉ xẩy ra, bản thân người lao động phải được nắm bắt, trang bị các giải pháp khắc phục để kịp thời ứng phó. Đầu tiên sử dụng nước để ngăn cản sự bốc hơi nhanh của Amoniac ra môi trường xung quanh, sau đó kịp thời xử lý các công đoạn tiếp theo đúng quy trình hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Cách bảo quản NH3 an toàn: Bảo quản trong các bồn lỏng hoặc bình chứa có ghi nhãn rõ ràng. Không nạp bình ở dạng lỏng đầy quá 80% thể tích thiết bị chứa. Lưu trữ trong thùng kín. Lưu trữ tại nơi khô ráo, thoáng mát, riêng biệt và thông gió tốt, tránh xa nơi có thể gây cháy. Tránh nhiệt, độ ẩm và tránh các vật tương khắc.
- Cách vận chuyển an toàn: Đối với NH3 công nghiệp được bán dưới dạng dung dịch amonia (thường là 28% NH3 trong nước) hoặc amonia lỏng thì nên chứa trong bồn lỏng vận chuyển bằng xe ô tô hoặc bình chứa.
- Phương tiện vận chuyển phải có mái che, thành xe chắc chắn. Không chở lẫn người và các vật liệu dễ cháy, bình được xếp ở tư thế đứng một lượt, giữa các bình phải có đệm lót, bốc xếp nhẹ nhàng, không để sản phẩm ở nơi có nhiệt độ cao.
- Trong trồng trọt sử dụng phân bón phù hợp với cây trồng đảm bảo về điều kiện từng chủng loại, mức độ, thời gian, thời tiết để bón đúng, đủ lượng bón cho cây, tránh tình trạng bón vượt mức gây ngộ độc, hạn chế khản năng sinh trưởng của cây trồng.
- Trong chăn nuôi: Sử dụng hệ thống chuồng, trại phù hợp đối với từng loại vật nuôi, thường xuyên kiểm soát, vệ sinh thông thoáng, khác thông các tồn đọng tích trử dạng khí Amoniac, bảo vệ môi trường nuôi đảm bảo tránh vật nuôi bị ngộ độc, ảnh hưởng kém phát triển và gây ô nhiễm môi trường xung quanh.
SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH BÌNH PHƯỚC
