Để phát triển hồ tiêu bền vững

Đồng chủ trì Diễn đàn có TS. Phan Huy Thông, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia; ông Nguyễn Văn Hòa, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt; ông Nguyễn Nhĩ, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Gia Lai. Tham gia Diễn đàn gồm những chuyên gia từ Cục Trồng trọt, Viện Bảo vệ thực vật, Viện Khoa học kỹ thuật miền Nam, Viện Khoa học kỹ thuật Nông lâm Tây Nguyên, Trung tâm nghiên cứu Hồ tiêu; Trung tâm khuyến nông các tỉnh trong vùng. Gần 350 đại biểu, trong đó có 200 nông dân trồng hồ tiêu đã quan tâm và tham gia trao đổi với hơn 30 câu hỏi tại Diễn đàn. Diễn đàn này đã tạo điều kiện để bà con cập nhật thông tin về hiện trạng, chính sách phát triển cây hồ tiêu, kiến thức kỹ thuật trồng và chăm sóc, chất lượng hồ tiêu, giới thiệu các mô hình điển hình trong vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Đồng thời cũng nêu lên những tồn tại, khó khăn trong thực tế sản xuất hiện nay, từ đó đưa ra giải pháp để cây hồ tiêu phát triển ngày càng bền vững, mang lại hiệu quả cao, xứng đáng là 1 trong 6 sản phẩm xuất khẩu nổi tiếng của Việt Nam. Từ sự phát triển ngoạn mục: Từ ba thập kỷ trở lại đây, khi giá hồ tiêu trên thị trường thế giới tăng cao thì diện tích, sản lượng, năng suất hồ tiêu nước ta liên tục tăng nhanh. Nếu năm 1970 chỉ có 400 ha thì đến năm 2000 đã tăng lên gần 28 ngàn ha, năm 2014 đạt 85,6 ngàn ha, vượt diện tích quy hoạch hơn 30.000 ha. Trong đó có hơn 90% diện tích trồng hồ tiêu ở vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Song song với sự phát triển nhanh chóng về diện tích và sản lượng, thì xuất khẩu hồ tiêu Việt Nam cũng tăng mạnh với tốc độ 15 - 20% mỗi năm. Năm 2001, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu lớn nhất thế giới với tổng lượng xuất khẩu đạt 56,5 tấn, chiếm gần 30% tổng xuất khẩu của thế giới. Đến nay, hồ tiêu Việt Nam đã xuất khẩu tới gần 100 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có thị trường Mỹ và các nước EU. Hồ tiêu là cây thế mạnh của Việt Nam, đã làm thay đổi cuộc sống của nhiều nông dân ở vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, từ đây xuất hiện nhiều tỷ phú, triệu phú. Năm 2014, sản lượng thu hoạch đạt 156,4 tấn, tăng 16,38% so vụ 2013, chiếm 58% thị phần xuất khẩu toàn cầu; giá trị kim ngạch đạt hơn 1,2 tỷ USD, tăng 34,7% so với năm 2013. Trong 5 tháng đầu năm 2015 xuất khẩu 74 ngàn tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt 677 triệu USD. http://www.khuyennongvn.gov.vn/portals/0/news_images/2015/06/hangweb/dd_tieu_1.JPG Toàn cảnh Diễn đàn Đến sự phát triển bấp bênh, rủi ro và nhiều thách thức: Bùng nổ về diện tích trồng: Do giá cả hồ tiêu đang hấp dẫn so với nhiều cây trồng khác nên diện tích hồ tiêu phát triển hết sức "nóng", hơn 80.000 ha, năng suất bình quân đạt trên 5 tấn/ha. Diện tích trồng mới chủ yếu ở những vùng không thuận lợi về điều kiện tự nhiên đã khiến sản xuất luôn ở tình trạng bấp bênh, chi phí đầu tư cao hơn. Đặc biệt, từ năm 2016, dự báo giá hồ tiêu có thể suy giảm do cung cầu đã cân đối thì nhiều nông dân trồng hồ tiêu có thể sẽ phải đối mặt với tình trạng "được mùa - mất giá" như một số nông sản hiện nay. Canh tác chưa bền vững: Diện tích tăng nhanh cùng với sự thâm canh quá mức bởi tâm lý nôn nóng muốn thu được năng suất và sản lượng nhiều nhất trong thời gian ngắn nhất đang là cách làm phổ biến hiện nay của nông dân trồng hồ tiêu tại nhiều vùng. Đặc biệt, tại những nơi trồng mới, nông dân thiếu kinh nghiệm và thiếu kiến thức về canh tác bền vững; giống tiêu lại chưa được nghiên cứu chọn lọc có hệ thống, dễ nhiễm sâu bệnh, đặc biệt là bệnh do nấm và vi khuẩn gây nên, nhiều hộ gia đình từ giàu có đã bị trắng tay vì cây tiêu. Chất lượng chưa đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: Do sản xuất không tuân theo quy trình sử dụng phân bón cũng như thuốc bảo vệ thực vật nên Hiệp hội Gia vị châu Âu đã cảnh báo về dư lượng hoá chất trên hồ tiêu Việt Nam nhập vào châu Âu, vấn đề này đã cho thấy trở ngại lớn đối với ngành hồ tiêu Việt Nam nếu muốn tăng sản lượng xuất khẩu trong thời gian tới. http://www.khuyennongvn.gov.vn/portals/0/news_images/2015/06/hangweb/dd_tieu_2.JPG TS. Phan Huy Thông - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia chủ trì Diễn đàn Để hồ tiêu phát triển bền vững: Trước thực trạng nêu trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phê duyệt quy hoạch phát triển ngành hồ tiêu Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030, diện tích trồng hồ tiêu cả nước duy trì và ổn định ở mức 50 ngàn ha, diện tích cho sản phẩm 47 ngàn ha, năng suất đạt 30 tạ/ha, sản lượng đạt 140 ngàn tấn, sản phẩm tiêu chất lượng cao đạt 90%; kim ngạch xuất khẩu đạt 1,2 - 1,3 tỷ USD. Để đạt được mục tiêu đó, tại Diễn đàn đã đưa ra một số giải pháp chủ yếu như sau: - Khẩn trương rà soát quy hoạch sản xuất hồ tiêu trên địa bàn và có kế hoạch từng bước giảm diện tích những vùng ít thích hợp và không thích hợp. Hình thành vùng sản xuất hồ tiêu tập trung; xây dựng cơ sở thu mua, chế biến từng bước tiến tới sản xuất hồ tiêu an toàn, có thương hiệu. - Tổ chức lại sản xuất theo hướng liên kết, tổ hợp tác để chia sẻ kinh nghiệm, áp dụng kỹ thuật canh tác an toàn, kịp thời phòng ngừa dịch hại. - Nghiên cứu có hệ thống và đồng bộ các giải pháp với cây hồ tiêu từ chọn tạo giống, quy trình canh tác thực hành sản xuất tốt GAP, chế biến, bảo quản. - Tăng cường đầu tư, đổi mới công nghệ chế biến, nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm hồ tiêu để nâng cao giá trị gia tăng. - Tích cực xây dựng "chỉ dẫn địa lý hồ tiêu" tại các vùng trồng nổi tiếng để tăng hiệu quả sản xuất. Có thể nói ngành hồ tiêu Việt Nam là một trong những ngành nông sản có lợi thế cạnh tranh cao và nhiều tiềm năng tăng trưởng bởi hồ tiêu luôn có thị trường tốt. Tuy nhiên, hồ tiêu lại là loài cây gia vị rất "cay", nếu chúng ta làm không tốt thì chúng sẽ trở nên rất "đắng". Vì vậy, nếu giải quyết được vấn đề sản xuất theo chuỗi, xây dựng vùng sản xuất theo quy hoạch thì ngành hồ tiêu sẽ phát triển bền vững, mang lại giá trị cao hơn và ổn định hơn cho người trồng tiêu./.